Certyfikacja budynków pod względem energooszczędności i ekologii przestała już budzić takie kontrowersje, jak jeszcze kilka lat temu. Zarówno architekci, jak i inwestorzy przekonali się, że warto zainwestować kilka procent więcej, aby w całym cyklu życia budynku zyskać kilkanaście do kilkudziesięciu procent oszczędności w stosunku do budynku referencyjnego. Zatem, gdy już całe zamieszanie wokół certyfikacji uległo wyciszeniu i staje się ona powoli standardem, warto zainteresować się czym właściwie jest wielokryterialna ocena budynków, o której wielu z nas na pewno słyszało, natomiast niekoniecznie orientuje się, co tak naprawdę ona oznacza. W chwili obecnej na pierwszy plan wysuwają się trzy systemy, które są stosowane w różnym zakresie i w różnych krajach, w zależności od warunków i potrzeb danego rynku.
LEED
W chwili obecnej jest najpopularniejszym systemem certyfikacji w Polce. LEED powstał w Stanach Zjednoczonych. Stworzony został przez USGBC – U.S. Green Building Council, organizację non-profit, zajmującą się utrzymywaniem standardów zielonego budownictwa. Organizacją wchodzącą w skład USGBC jest GBCI – Green Building Certification Institute, który dba o wysoki standard szkolonych konsultantów z zakresu certyfikacji LEED.
Konsultant
Aby zostać konsultantem LEED, należy najpierw zdać podstawowy egzamin – LEED Green Associate. Przystąpienie do egzaminu wymaga udokumentowania doświadczenia w branży budownictwa ekologicznego lub ukończenia odpowiedniego kursu. Egzamin obejmuje 100 pytań z zakresu certyfikacji LEED, zagadnień projektowych oraz zielonego budownictwa. Przystąpienie do egzaminu LEED AP możliwe jest po uzyskaniu uprzednio tytułu LEED GA oraz udokumentowania zaangażowania w projekt certyfikacji LEED w ciągu trzech lat od daty złożenia aplikacji. Zdanie egzaminu kończy się uzyskaniem tytułu LEED AP w jednej z kategorii (rys.1). Wszystkie egzaminy oraz dokumentacja kwalifikacji prowadzone są przez GBCI. Egzamin odbywa się w języku angielskim i wymaga bardzo dobrej znajomości tego języka oraz terminologii z zakresu zielonego budownictwa, projektowania i architektury.
Certyfikat LEED
Uzyskanie certyfikatu nie jest łatwe i wymaga zatrudnienia doświadczonego konsultanta, który podpowie nam w jaki sposób prowadzić inwestycję, aby osiągnąć jak najlepszy wynik. Ważne jest, aby decyzję o ubieganie się o certyfikat podjąć odpowiednio wcześnie. Najlepszym momentem jest jeszcze etap projektowania, ponieważ zbyt późna decyzja może zamknąć nam drogę do uzyskania wysokiej liczby punktów, a w niektórych przypadkach uniemożliwić certyfikację z powodu nie spełnienia wymagań krytycznych.
Do wyboru mamy różne rodzaje certyfikacji, w zależności od rodzaju certyfikowanego obiektu:
- LEED for New Construction
- LEED for Homes
- LEED for School
- LEED for Core & Shell
- LEED for Retail
- LEED for Commercial Interiors
- LEED for Existing Buildings
- LEED for Neighborhood Development
W Polsce najpopularniejszy jest LEED NC oraz LEED CS, od niedawna dostępna jest także certyfikacja LEED for Homes. Niezależnie od wybranej kategorii, certyfikacja obejmuje 7 grup kategorii, w których łącznie można uzyskać 110 punktów. Ważną informacją jest fakt, iż w 5 podstawowych kategoriach występują tak zwane wymagania krytyczne, których spełnienie warunkuje ubieganie się o certyfikat na każdym z poziomów.
Łącznie obowiązkowo do spełnienia mamy 8 punktów w pięciu kategoriach:
- Zrównoważona lokalizacja (max. 26 pkt.)
1.1. Zmniejszenie wpływu działalności budowlanej na otoczenie poprzez kontrolę erozji gleby i emisji pyłów - Efektywne wykorzystanie zasobów wodnych (max. 10 pkt.)
2.1. Redukcja zużycia wody - Energia i atmosfera (max. 35 pkt.)
3.1. Weryfikacja zainstalowania i skalibrowania systemów związanych z energią zgodnie z wartościami zamieszczonymi w projekcie inwestora budynku
3.2. Minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej budynku
3.3. Podstawowe wymagania dotyczące zarządzania systemami chłodniczymi - Materiały i zasoby (max. 14 pkt)
4.1. Konieczność zapewnienia łatwo dostępnego obszaru zbierania i przechowywania materiałów do recyklingu - Jakość środowiska wewnętrznego (max. 15 pkt.)
5.1. Minimalny wskaźnik jakości powietrza wewnątrz budynku według szczegółowo określonych norm Kontrola środowiskowego dymu tytoniowego - Innowacyjność projektu (max. 6 pkt. w tym 1 pkt. za obecność konsultanta LEED)
- Priorytety regionalne (max. 4 pkt.) Uzyskanie poszczególnych ilości punktów pozwala na otrzymanie certyfikatu: Certified – 40–49 pkt., Silver – 50–59 pkt., Gold – 60–79 pkt., Platinum – 80pkt. i wyżej.
W chwili obecnej w Polsce certyfikowano 6 projektów (na całym świecie 9541 projektów certyfikowanych) – 3 na poziomie Gold oraz 3 na poziomie Silver. Jak dotąd nie udało się uzyskać w Polsce certyfikacji na poziomie Platinum. Do certyfikacji na dzień dzisiejszy zarejestrowano w Polsce 31 projektów (24987 projektów na całym świecie).
BREEAM
Drugim co do popularności systemem certyfikacji jest brytyjski system BREEAM stworzony przez organizację BRE. Organizacja ta powstała już w 1972 roku, jednak sam system certyfikacji BREEAM powstał dużo później – w 1990 r.
Asesor
Podobnie jak w przypadku LEED, certyfikacja BREEAM ma również swoich specjalistów. Asesor BREEAM pośredniczy w całym procesie certyfikacji pomiędzy BRE a inwestorem. W przypadku egzaminu na BREEAM International Assesor nie ma, jak w przypadku LEED, wymagań wstępnych. Aby uzyskać licencję, należy wziąć udział w trzydniowym kursie, po którym następuje egzamin. Następnie w ciągu trzech miesięcy od zdania egzaminu należy dostarczyć studium przypadku, które podlega ocenie. Inaczej niż w przypadku LEED, zatrudnienie asesora BREEAM jest konieczne do ubiegania się o certyfikat BREEAM. W chwili obecnej w Polsce zarejestrowanych jest 21 asesorów BREEAM.
Certyfikat BREEAM
System wielokryterialnej oceny budynków BREEAM pozwala na certyfikację obiektów biurowych, handlowych i przemysłowych. Decyzję o certyfikacji obiektu można podjąć nawet 12 miesięcy od rozpoczęcia użytkowania. Budynek jest oceniany według 10 kategorii, z których każda posiada określoną ilość podkategorii i przekłada się na procentowy wynik certyfikacji. W przypadku sześciu z dziesięciu kategorii występują punkty krytyczne, których spełnienie warunkuje uzyskanie certyfikatu. Inaczej niż w LEED, ilość tych punktów jest zależna od poziomu certyfikacji, na jaki się decydujemy.
W ramach certyfikacji występują następujące grupy kryteriów wraz z punktami krytycznymi:
- Zarządzanie (max. 12% całkowitej ilości punktów)
- Rozruch
- Zdrowie i samopoczucie (max. 15%)
- Oprawy oświetleniowe o wysokiej częstotliwości
- Energia (max. 19%)
- Wydajność energetyczna
- Kontrola zużycia energii przez najemców
- Technologie bez lub niskowęglowe
- Transport (max. 8%)
- Woda (max. 6%)
- Zużycie wody
- Materiały (max. 12,5%)
- Odpady (max. 7,5%)
- Składowanie odpadów podlegających recyklingowi
- Wykorzystanie terenu i ekologia
- Ograniczenie wpływu na środowisko
- Zanieczyszczenia (max. 10%)
- Innowacja (max. 10%)
Certyfikacja BREEAM pozwala na uzyskanie pięciu różnych poziomów: PASS – 30–44%, GOOD – 45–54%, VERY GOOD 55–74%, EXCELLENT – 75–84%, OUTSTANDING – 85% i więcej. W przypadku certyfikacji BREEAM, tak jak i w przypadku LEED, istnieje możliwość certyfikowania budynków już istniejących. W tym przypadku konieczne jest zatrudnienie asesora posiadającego uprawnienia BREEAM in-Use.
DGNB
Niemiecki certyfikat DGNB jest najmłodszym z omawianych certyfikatów. Jest opracowany przez Niemieckie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego i wydaje się być najbardziej przejrzystym z wielokryterialnych systemów oceny budynków.
Doradcy
DGNB wyróżnia dwie kategorie doradców: DGNB Consultant i DGNB Auditor. Pierwszy posiada podstawową wiedzę z zakresu DGNB i jest tytułem analogicznym do LEED Green Asociate. Natomiast DGNB Auditor jest bardziej zbliżony do BREEAM International Assesor – bierze on udział w całym procesie powstawania budynku, od etapu projektowania aż do oddania do użytku i uzyskania certyfikatu. DGNB stawia najwyższe z trzech systemów wymagania dla przyszłych konsultantów. Aby przystąpić do egzaminu należy wykazać się kilkuletnim doświadczeniem zawodowym oraz wykształceniem związanym ściśle z branżą budownictwa. Egzamin składa się z kilku modułów: modułu 0 – sprawdzającego podstawową wiedzę z zakresu certyfikacji DGNB, zakończoną egzaminem, modułów 1a i 1b, również zakończonych egzaminem oraz wreszcie modułu 2 w formie warsztatów, który pozwala uzyskać licencję audytora DGNB.
Certyfikacja DGNB
W przypadku certyfikacji DGNB, inaczej niż w pozostałych dwóch przypadkach, wymagania krytyczne są tylko dwa i nie są one uzależnione od pozostałych punktów, które warunkują uzyskanie certyfikatu. Mimo iż wymagań krytycznych jest niewiele, nie są one łatwe do spełnienia, a niedopełnienie choć jednego dyskwalifikuje dalszą certyfikację budynku.
Wymagania krytyczne DGNB:
- W powietrzu wybranych pomieszczeń podlegających testowaniu całkowita zawartość LZO (organicznych związków lotnych) nie może przekraczać 3000 μg/m3, oraz zawartość formaldehydu nie może przekraczać 120 μg/m3
- Budynki muszą mieć udogodnienia dla osób niepełnosprawnych we wszystkich ogólnodostępnych przestrzeniach
Warto zwrócić uwagę, iż jest to jedyny system, który aż tak duży nacisk kładzie na udogodnienia dla niepełnosprawnych. Żaden z pozostałych systemów nie ma tak jasno określonej kwestii tego typu ułatwień dostępu. Związane jest to między innymi z odmiennym, niż w pozostałych systemach rozkładem ocenianych kategorii. W tym przypadku są to poszczególne aspekty z różnych dziedzin.
Tak więc certyfikacja DGNB wyróżnia następujące aspekty:
- Aspekt ekologiczny – składający się z 15 podkategorii
- Aspekt ekonomiczny – 2 podkategorie l Aspekt społeczno-kulturowy – 17 podkategorii
- Aspekt technologiczny – 10 podkategorii
- Aspekt jakości procesu – 13 podkategorii
- Aspekt lokalizacji – 8 podkategorii
System certyfikacji DGNB swoją przejrzystość zapewnia również dzięki tylko trzem poziomom certyfikacji: Bronze, Silver i Gold, przy czym uzyskanie wyższej kategorii wymaga spełnienia wszystkich warunków kategorii niższej, czyli aby starać się o certyfikat na poziomie Silver, należy spełnić wszystkie warunki poziomu Bronze oraz uzyskać łącznie 65–79,9% łącznej ilości punktów. Analogicznie, aby uzyskać certyfikat na poziomie Gold należy spełnić wszystkie warunki poziomu Silver oraz uzyskać co najmniej 80% ogólnej liczby punktów. Certyfikacja DGNB jest możliwa do zastosowania praktycznie w każdym typie budynków ze względu na swoją unikalność kryteriów. Kryteria te można odnieść zarówno do budynku biurowego, jak i mieszkaniowego czy też szkoły lub przedszkola. Daje to praktycznie nieograniczone możliwości stosowania, co w niedługim czasie może przełożyć się na duży wzrost popularności i stosowalności tego młodego systemu certyfikacji.
LEED, BREEAM a może DGNB
Wybór systemu certyfikacji dla naszego budynku nie jest łatwy. Zależy on w głównej mierze od lokalizacji, standardów danego kraju oraz przeznaczenia budynku. Ograniczeniem jest tutaj możliwość stosowania w poszczególnych krajach, gdyż nie wszystkie kraje uznają poszczególne systemy certyfikacji. Oprócz trzech wymienionych, istnieje wiele innych systemów wielokryterialnej oceny budynków, które nie zdobyły jeszcze takiej popularności. Każdy z nich ma podobieństwa i różnice, wiele z nich działa analogicznie. Wszystkie jednak mają na celu poprawę jakości życia, nie ingerując zbytnio w środowisko naturalne, chroniąc zasoby naturalne i wykorzystując energię odnawialną. W kolejnej części będą mogli Państwo zapoznać się z uwagami i wrażeniami administratorów i właścicieli budynków certyfikowanych z naszego rodzimego podwórka. Postaramy się odpowiedzieć na pytania, które najczęściej są zadawane w związku z certyfikacją: jakie są koszty certyfikacji, użytkowania budynku, jak wygląda cykl życia takiego budynku, i jakie oszczędności udało się uzyskać administratorom dzięki zastosowaniu zasad zrównoważonego rozwoju zawartych w systemach certyfikacji. A przede wszystkim : czy to się w ogóle opłaca?